Wyspecjalizowana firma, nadająca za opłatą rating podmiotom podlegającym ocenie. Zleceniodawcami dla agencji ratingowych mogą być: podmiot podlegający ocenie lub też inne podmioty w tym potencjalni inwestorzy. Agencje ratingowe powstały na początku XX wieku w USA. Obecnie najbardziej znanymi agencjami ratingowymi są firmy amerykańskie: ? Moody's, ? Standard and Poor's, ? Duffife Pelps - specjalizująca się w ocenie rynku południowoamerykańskiego, ? Fitch Investors Service - dokonująca głównie ocen banków oraz brytyjska: ? IBCA - dawniej oceniająca tylko banki, a obecnie także inne podmioty.

Papier wartościowy emitowany przez spółkę, którego posiadanie równoznaczne jest z nabyciem ułamkowej części praw majątkowych kapitału akcyjnego, jak i praw niemajątkowych przypisanych akcjonariuszom (posiadaczom akcji). Akcje są dla emitującego je przedsiębiorstwa źródłem pozyskania kapitału, podczas gdy dla akcjonariuszy stanowią one narzędzie inwestycyjne. Ze względu na cechy akcji wyróżnia się np.: akcje zwykłe i uprzywilejowane, imienne i na okaziciela, aportowe i gotówkowe.

Pisemna deklaracja banku we własnym imieniu, choć działającego na zlecenie klienta, obligująca ów bank wobec osoby trzeciej (beneficjenta) do zapłaty beneficjentowi określonej kwoty pieniężnej, jeśli beneficjent spełni warunki ustalone w akredytywie.

Umocnienie waluty, czyli wzrost wartości kursu waluty krajowej w stosunku do waluty zagranicznej. Aprecjacja jest wynikiem nadmiernego popytu względem podaży waluty i wpływa bezpośrednio na obniżenie kursu waluty obcej, skutkujące tym samym czasową redukcją wartości zobowiązania walutowego np. kredytu udzielonego we franku szwajcarskim czy euro. Przeciwieństwem aprecjacji jest deprecjacja pieniądza.

Instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego oraz prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. W praktyce gospodarczej wyróżnia się dwa modele relacji banku centralnego i państwa: bank centralny niezależny od państwa (samodzielnie ustalający cele i dobierający narzędzia) oraz bank centralny zależny od państwa (rządu). W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.

Bank specjalizujący się w gwarantowaniu emisji papierów wartościowych, obrocie papierami inwestycyjnymi oraz inwestowaniu. Usługi banków inwestycyjnych obejmują przykładowo pośrednictwo pomiędzy emitentami papierów wartościowych a inwestorami, udzielanie gwarancji, obsługę transakcji fuzji i przejęć, zarządzanie aktywami, obsługę i doradztwo przy restrukturyzacjach przedsiębiorstw, czy też doradztwo finansowe dla dużych klientów instytucjonalnych. W przeciwieństwie do banków depozytowo-kredytowych, bank inwestycyjny nie zbiera depozytów od ludności i podmiotów gospodarczych. Nawet jeśli posiada sieć oddziałów, to wśród produktów bankowych nie ma rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych czy lokat terminowych. Klientami banków inwestycyjnych są najczęściej duże przedsiębiorstwa, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, fundusze hedgingowe oraz inne podmioty i instytucje rynku finansowego. Inwestycje dokonywane za pośrednictwem banków inwestycyjnych charakteryzują się z reguły wysoką stopą zwrotu oraz wysokim ryzykiem. Najbardziej znane banki inwestycyjne to Barclays, Bank of America, Citibank, Goldman Sachs, Credit Suisse, Deutsche Bank, JP Morgan, Lazard, Morgan Stanley, Salomon Brothers, UBS.

Samonapędzający się proces niezrównoważonego wzrostu cen dóbr na rynku. Często związany z ?nadaktywnością rynkową", która ma charakter przejściowy. Po okresie stosunkowo szybkiego wzrostu cen dóbr następuje gwałtowny ich spadek, często nazywany ?pęknięciem bańki" (krachem), co najczęściej związane jest z radykalnym spadkiem wartości zasobów wielu inwestorów. Bańka spekulacyjna określana jest też jako ?bańka cenowa", ?bąbel spekulacyjny", ?balon spekulacyjny", ?mania spekulacyjna". Pojawienie się faz boomu i krachu związane jest ze znanym w teorii systemów mechanizmem dodatniego sprzężenia zwrotnego (tzw. efektem kuli śnieżnej), który w przeciwieństwie do ujemnego sprzężenie zwrotnego, stabilizującego wartość na pewnym poziomie (czyli utrzymującego stabilny stan równowagi), powoduje gwałtowny wzrost (lub spadek) tej wartości.

Przeciwieństwo hossy, czyli rynek niedźwiedzia, hasło będące na giełdzie odzwierciedleniem długotrwałego okresu obfitującego w spadki kursów giełdowych.

Brudne pieniądze, pieniądze pochodzące z tzw. drugiego obiegu gospodarczego - wszelkiej nie rejestrowanej działalności gospodarczej i nielegalnych źródeł (np. przestępstw).

29 października 1929 roku, jeden z pierwszych dni rozpoczynającego się Wielkiego Kryzysu, synonim paniki giełdowej. W czarny wtorek ceny akcji na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (ang. New York Stock Exchange) spadły średnio o 11,73% (zmiana indeksu Dow Jones Industrial Average) przy rekordowo wysokich obrotach. Tego jednego dnia właścicieli zmieniło ponad 16,4 milionów akcji, co wówczas było niewyobrażalną liczbą ? był to rekord niepobity przez kolejnych 40 lat. W ciągu dwóch dni ? w poniedziałek i wtorek ? z rynku wyparowało 30 mld dolarów. Czarny wtorek jest uznawany za najgorszy dzień w historii giełdy nowojorskiej.

Zjawisko przeciwstawne do aprecjacji, polegające na osłabieniu waluty krajowej względem waluty zagranicznej, będące wynikiem przewagi podaży nad popytem. W przypadku kredytów walutowych oznacza rosnący kurs waluty obcej, a tym samym spadek siły nabywczej złotówki, czyli konieczność wydatkowania większej liczby złotych w zamian za określoną liczbę euro, dolarów czy innej waluty obcej.

Walory (instrumenty finansowe) podobne do papierów wartościowych, których cena jest uzależniona od ceny wartości aktywów pierwotnych. Potwierdzają one uzyskanie przez nabywcę derywatu prawa do otrzymania w przyszłości określonej wartości pieniężnej lub dokonania transakcji.

Fundusz który specjalizuje się w najbardziej agresywnychi ryzykownych inwestycjach. Hedge są dziś głównym podmiotem spekulacji. Wśród charakterystycznych cech takich podmiotów można jednak wymienić: ? wykorzystywanie różnorodnych zaawansowanych technik inwestycyjnych (transakcji arbitrażowych, instrumentów pochodnych, krótkiej sprzedaży, HFT) i dźwigni finansowej, ? stosowanie opłat za zarządzanie uzależnionych od wyników inwestycyjnych, ? szukanie możliwości osiągnięcia dodatniego wyniku inwestycyjnego niezależnie od tendencji rynkowych.

Instrument finansowy typu transakcja pochodna. Jest to umowa zawarta pomiędzy sprzedającym (kupującym) a giełdą lub izbą rozliczeniową, w której sprzedający (kupujący) zobowiązuje się sprzedać (kupić) określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie. Cena, według której strony przeprowadzą transakcje w przyszłości, zwana jest ceną terminową (ang. futures price), zaś dzień, w którym strony zobowiązane są przeprowadzić transakcję, to data rozliczenia (ang. settlement date) lub data dostawy (ang. delivery date).

Miejsce zorganizowanego obrotu papierami wartościowymi np. akacjami czy obligacjami. W Polsce od 16 kwietnia 1991 roku funkcjonuje Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, która od 9 listopada 2010 r. jest spółką notowaną na GPW, będąca obecnie największą giełdą Europy Środkowo ? Wschodniej.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny gwarantuje zwrot środków pieniężnych deponentów, których wartość nie przekracza w przeliczeniu na złote 100 tysięcy euro. Gwarancja ta udzielana jest na wypadek zawieszenia działalności banku lub jego upadłości i dotyczy depozytów zlotowych i walutowych osób fizycznych i prawnych, jednostek organizacyjnych posiadających zdolność prawną oraz szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo ? pożyczkowych. W przypadku SKOK wartość gwarancji depozytów wszystkich członków, ustanowiona przez TUW SKOK, także stanowi równowartość 100.000 euro i jest gwarancją zwrotu 100% depozytów do tej wysokości.

Dłużny papier wartościowy imienny lub na okaziciela, emitowany przez banki hipoteczne, którego podstawą emisji jest wierzytelność zabezpieczona hipoteką. W liście zastawnym banki hipoteczne zobowiązują się do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych, takich jak wypłata odsetek i wykup listów zastawnych.

Przeciwieństwo bessy, czyli rynek byka, hasło będące na giełdzie odzwierciedleniem długotrwałego okresu obfitującego we wzrosty kursów giełdowych.

Niewypisany dokument opatrzny podpisem. Tę formę sporządzenia dokumentu stosuje się najczęściej w przypadku weksli stanowiących zabezpieczenie w przypadku np. umów kredytowych. Strony za pomocą deklaracji wekslowej uzgadniają warunki i sposób w jaki weksel może być wypełniony przez podmiot wskazany w wekslu (remitenta).

Instrument którego wartość wynika z wartości innego dobra. Tym dobrem mogą być surowce, ale także akcje, waluty, a nawet indeksy i wskaźniki ekonomiczne.

Porozumienie przedsiębiorców, dotycząca wspólnej polityki ustalania cen, podziału rynków zbytu, rozmiarów produkcji czy planów inwestycyjnych. Porozumienie to obejmuje przedsiębiorstwa należące do tej samej branży.

Forma koncentracji przedsiębiorstw, opartej na więzi produkcyjnej. W zależności od powiązań zrzeszonych przedsiębiorstw wyróżnia się koncerny pionowe (powiązane technologicznie) i poziome (działające na tym samym rynku lub pokrewnym).

Nadzór sprawowany przez specjalnie powołaną w tym celu instytucję, której zadaniem jest nieustanne monitorowanie podległych jej instytucji finansowych, w tym banków komercyjnych. W Polsce do 2008 roku nadzór ten sprawowany był przez Komisję Nadzoru Bankowego, a obecnie należy on do kompetencji Komisji Nadzoru Finansowego, której zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego.

Zbiór działań, których celem jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do niego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku. W Polsce nadzór nad rynkiem finansowym obejmuje nadzór bankowy, nadzór emerytalny, nadzór ubezpieczeniowy, nadzór nad rynkiem kapitałowym, nadzór nad instytucjami płatniczymi, biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego, oddziałami zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, nadzór nad agencjami ratingowymi, nadzór uzupełniający oraz nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową. Obecnie za nadzór finansowy w Polsce jest odpowiedzialna Komisja Nadzoru Finansowego (tzw. nadzór mikroostrożnościowy).

Jest pojęciem różnorako definiowanym, przy czym ogólnie uznaje się, że jest to po pierwsze brak możliwości regulowania własnych zobowiązań w odpowiednim terminie (płynność finansowa) lub po drugie stan, w którym majątek dłużnika jest mniejszy od sumy jego wymagalnych zobowiązań wobec wierzycieli. W myśl Ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze, artykuł 11 niewypłacalność definiowana jest z perspektywy dłużnika, tj. ?Dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.?

Dokumenty, których posiadanie powiązane jest z nabyciem określonego prawa majątkowego. Do najczęściej spotykanych papierów wartościowych nalezą akcje, obligacje, weksle, banknoty, czeki oraz bony skarbowe. Emitowane przez przedsiębiorstwa są narzędziem finansowania ich bieżącej działalności, szczególnie działań inwestycyjnych.

Podmiot prowadzący działalność charakterystyczną dla banków w oparciu o inne przepisy niż Prawo bankowe. Działalność instytucji parabankowych uzupełnia system banków komercyjnych i spółdzielczych. We współczesnym systemie finansowym, poza bankami ? objętymi regulacjami prawnymi, nadzorem finansowym, gwarancjami depozytów ? tworzącymi sektor bankowy, można wyróżnić równoległy system bankowy (ang. shadow banking) obejmujący instytucje finansowe wykonujące czynności substytucyjne do czynności bankowych, ale nie podlegające specyficznym dla banków regulacjom prawnym, nadzorowi finansowemu oraz systemowi gwarantowania depozytów ? tego typu instytucje określa się mianem parabanków.

Działania zmierzające do wprowadzenia do legalnego obrotu pieniędzy lub innych wartości majątkowych uzyskanych z nielegalnych źródeł bądź służących do finansowania nielegalnej działalności. W większości przypadków dotyczy to przestępczości narkotykowej, terroryzmu lub innych ciężkich działań karalnych. Najbardziej znaną metodą tego procederu jest zawyżanie przychodów z legalnej działalności, której dokładne rozmiary są trudne do skontrolowania, w szczególności drobnej działalności usługowej. Pralnie odzieży są klasycznym przykładem tego typu działalności. Stąd też wzięła się nazwa tego procederu.

Ocena zdolności danego podmiotu do regulowania jego krótko - lub długoterminowych zobowiązań dokonywana przez agencję ratingową. Rating może dotyczyć danego podmiotu samodzielnie lub też może być przypisany do konkretnego instrumentu długu (zobowiązania tego samego dłużnika mogą mieć różne oceny ze względu na sposób ich zabezpieczenia np. kredyt zabezpieczony hipotecznie lub niezabezpieczony). Rating finansowy jest więc oceną wiarygodności kredytowej danego podmiotu podaną w standardowej formie. Najczęściej używane są oznaczenia literowe lub cyfrowe (np. AA+, Baa2), reprezentujące określoną skalę. Rating przeprowadzany przez jednostki inne niż agencje ratingowe (np. czasopisma, banki) określa się mianem klasyfikacji do danych grup ryzyka. Uzyskanie wysokiego ratingu z reguły umożliwia firmie zaciąganie długu na korzystniejszych dla niej warunkach, czy to w formie bezpośredniej (np. kredyt z banku), czy też pośredniej (np. emisja papierów dłużnych).

Kupowanie dóbr nie po to, by je zużyć lub przetworzyć, ale z zamiarem zarobienia na ich późniejszej sprzedaży. Cechą spekulacji, w odróżnieniu od np. klasycznych strategii arbitrażu, jest podejmowanie ryzyka. Ponieważ podstawową funkcją rynków finansowych jest transfer ryzyka, istnienie inwestorów spekulacyjnych jest niezbędne dla ich prawidłowego funkcjonowania. Przejmują oni bowiem ryzyko od uczestników rynku pragnących się go pozbyć (zabezpieczyć ryzyko).

To różnica pomiędzy kursem kupna, a sprzedaży danej waluty. Przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem walutami skupują je po niższym kursie wymiany, aniżeli są gotowe daną walutę sprzedać ? różnica pomiędzy kursami stanowi oczywiście zysk związany z obrotem walutą. Walutowe kredyty hipoteczne są przy tym spłacane po kursie sprzedaży, jednak ich udzielenie odbywa się przy zastosowaniu kursu kupna. Powoduje to, że spłacając kredyt z założenia ?nadpłacamy? tę różnicę. Od roku 2011 obowiązuje przy tym tzw. ustawa antyspreadowa, która umożliwia spłatę rat kredytu w walucie kupionej w innej instytucji, banku czy kantorze ? wcześniej możliwość ta była znacznie ograniczona.

Kredyty o wysokim ryzyku niespłacenia, udzielone osobom o zbyt małych dochodach lub niskiej wiarygodności kredytowej.

Inaczej: parytet złota, standard złota, ang. gold standard. Pierwszy międzynarodowy system walutowy, w którym standardowa jednostka pieniądza jest odpowiednikiem wartości określonej wagi złota oraz w którym emitenci pieniądza gwarantują, pod określonymi warunkami, wykupienie wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze. Wykształcił się pod koniec XIX w. i funkcjonował do wybuchu I wojny światowej. W porównaniu z innymi systemami pieniężnymi charakteryzuje go duża stabilność w obiegu wewnętrznym i międzynarodowym, wyrażająca się w stosunkowo niewielkich wahaniach cen, powodowanych głównie odpływem dużych ilości kruszcu lub odkryciem nowych złóż. Duża stabilność stwarzała poczucie pewności działania podmiotom gospodarczym. Ułatwiał on wymianę międzynarodową, wyrównywanie bilansów i stosunki kredytowe.

System walutowy, który stworzył podstawy relacji międzynarodowych w sferze zarządzania systemami monetarnymi. Był pierwszym w pełni negocjowalnym systemem monetarnym kierowanym przez rządy państw. W trzech pierwszych tygodniach lipca 1944 (1?22 lipca 1944) w Hotel Mount Washington w Bretton Woods w USA odbyła się United Nations Monetary and Financial Conference (znana również jako Konferencja w Bretton Woods), owocem której było podpisanie porozumienia z Bretton Woods. W konferencji uczestniczyło 730 delegatów z 44 państw alianckich. Gustaw Gottesman reprezentował polski emigracyjny rząd w Londynie. W celu przestrzegania i kontroli postanowień systemu uczestnicy konferencji powołali do życia Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy. System z Bretton Woods nakładał na każde państwo obowiązek zastosowania polityki monetarnej, której jednym z celów było utrzymanie kursów wymiany w jednoprocentowym przedziale wahań. Teoretycznie kursy walut krajów uczestniczących w systemie z Bretton Woods miały być oparte na parytecie złota, lecz stosowana praktyka polityki kursowej prowadziła do dominującej roli dolara na świecie. Interwencje walutowe prowadzone przez banki centralne, zmierzające do obrony ustalonego kursu wymiany, realizowane były w celu obrony kursu waluty do dolara. Wraz z upływem lat, gdy podaż dolara na świecie rosła szybciej od podaży złota, ustalony kurs 35 dolarów za uncję złota stał się niemożliwy do obrony przez Fed. Z powodu wzrastających obciążeń system załamał się w 1971. Jednym z powodów było wstrzymanie przez Stany Zjednoczone wymienialności dolara na złoto. Do wczesnych lat 70. system z Bretton Woods w efektywny sposób zapobiegał konfliktom oraz pomagał w osiąganiu wspólnych celów twórcom systemu, w szczególności Stanom Zjednoczonym. System Bretton Woods zaczął się załamywać, gdy 15 sierpnia 1971 r. USA zawiesiły wymienialność dolara na złoto. W porozumieniu waszyngtońskim z grudnia 1971 część krajów ustaliła nowe parytety swoich walut, inne oparły je na dolarze USA. Ostatecznie system Bretton Woods załamał się w 1973 r. po dewaluacji dolara i wprowadzeniu kursu płynnego. Nowe zasady funkcjonowania MFW uchwalone w kwietniu 1976 r. i wprowadzone w życie w 1978 r. położyły kres systemowi Bretton Woods.

Aktywa finansowe, których ryzyko inwestycyjne zostało pierwotnie istotnie niedoszacowane przez posiadacza. Przeważnie są to papiery wartościowe oraz pożyczki obarczone wysokim ryzykiem kredytowym lub płynności, którego realizacja może skutkować poważnym pogorszeniem sytuacji finansowej posiadacza i w efekcie jego upadłością.

Średnio- i długoterminowe inwestycje w przedsiębiorstwa niepubliczne znajdujące się we wczesnych fazach rozwoju (obarczone wysokim ryzykiem niepowodzenia inwestycji), połączone ze wsparciem menedżerskim (w zakresie optymalizacji procesów biznesowych czy podniesienia jakości zarządzania), prowadzone przez wyspecjalizowane podmioty (fundusze venture capital). Celem inwestycji venture capital jest osiągnięcie zysku wynikającego z przyrostu wartości przedsiębiorstwa przez odsprzedaż jego akcji lub udziałów po upływie określonego okresu.

Papier wartościowy, który zawiera bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy do zapłaty określonej osobie, w ustalonym terminie i miejscu, sumy pieniężnej, na którą został wystawiony. Weksel ?in blanco? posiada jedynie podpis wystawcy i jest równoznaczny z możliwością dowolnego kształtowania jego treści, zarówno co do wielkości, jak i terminu wypłaty zobowiązania.